Podstawowe informacje o zwolnieniu z pracy
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę (rozwiązanie za wypowiedzeniem) jest naturalnym, normalnym sposobem rozwiązania stosunku pracy. Czynność określana jako wypowiedzenie umowy o pracę jest w rzeczywistości oświadczeniem woli pracodawcy składanym pracownikowi. Treścią tego oświadczenia jest chęć (wola) rozwiązania stosunku pracy. Nie oznacza to jednak, że umowa o pracę rozwiązuje się natychmiast po złożeniu tego oświadczenia.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę – co dalej?
Otrzymałeś wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę. Po złożeniu tego oświadczenia przez pracodawcę następuje tzw. okres wypowiedzenia. W tym okresie pracownik nadal świadczy pracę. Nie jest zatem tak, że samo złożenie oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy od razu kończy stosunek pracy. W tym czasie strony stosunku pracy – z małymi wyjątkami – nadal muszą wypełniać wszystkie obowiązku z umowy o pracę. Jest to istotne, ponieważ jeżeli pracownik np. przestanie w tym okresie świadczyć pracę twierdząc, że „i tak już jest na wypowiedzeniu” pracodawca będzie mógł z nim rozwiązać umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym (z winy pracownika). Wówczas w świadectwie pracy zostanie umieszczona informacja o tym, że stosunek pracy został rozwiązany z winy pracownika, co może znacznie utrudnić znalezienie nowej pracy.
Umowa o pracę zostanie rozwiązana dopiero po upływie okresu wypowiedzenia (więcej na ten temat – Czym charakteryzuje się okres wypowiedzenia?). Dopiero wówczas strony zostaną zwolnione z obowiązku jakichkolwiek świadczeń na swoją rzecz, z wyjątkiem świadczeń zaległych (np. zapłaty zaległego wynagrodzenia, czy ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy).
W okresie wypowiedzenia można cofnąć – za zgodą drugiej strony – oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę. W takim wypadku wypowiedzenie zostanie uznane za niebyłe, a umowa o pracę nie ulegnie rozwiązaniu.
Jeśli pracownik nie zgadza się z zasadnością wypowiedzenia umowy o pracę i uważa, że fakt narusza ono przepisy prawa pracy, może dochodzić swoich praw w Sądzie Pracy składając odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę.
Treść oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę – czyli co powinno zawierać wypowiedzenie umowy o pracę
Oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy o pracę powinno przede wszystkich wyrażać chęć (wolę) rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem. Przepisy kodeksu pracy nakładają jednak na stronę, która chce złożyć takie oświadczenie więcej wymogów co do jego treści. Naturalnie przepisy prawa pracy są znacznie bardziej restrykcyjne w tym zakresie dla pracodawcy, niż dla pracownika.
Na początku w treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę warto wskazać datę oraz miejsce jego sporządzenia, adresata tego oświadczenia, a także umowę o pracę, która wiąże strony. Nie są to elementy wymagane przez kodeks pracy, jednak ich wskazanie może zapobiec wielu wątpliwościom, które mogą powstać np. w toku postępowania sądowego wszczętego na skutek złożenia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę.
Wskazane jest także, aby pracodawca zawarł w treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę informację o okresie wypowiedzenia umowy oraz dacie rozwiązania stosunku pracy. Należy wskazać, że zgodnie z aktualnym orzecznictwem Sądu Najwyższego nie wskazanie przez pracodawcę powyżej wskazanych elementów lub wskazanie ich w sposób błędny nie powoduje, że dokonane wypowiedzenie jest niezgodne z prawem. Jeśli będzie to jedyna wadliwość wypowiedzenia, pracownik nie uzyska korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia odwołując się od takiego wypowiedzenia do Sądu Pracy.
W treści złożonego przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nieokreślony musi być wskazana przyczyna decyzji pracodawcy. Więcej o wymogach odnośnie przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę dowiesz się tutaj. Niewskazanie przyczyny wypowiedzenia umowy lub też niedochowanie warunków dotyczących zasad wskazywania tej przyczyny powoduje, że wypowiedzenie umowy o pracę jest nie zgodne z prawem, a pracownikowi przysługują w związku z tym odpowiednie uprawnienia, o których pisałem tutaj.
Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę dokonane przez pracodawcę powinno także zawierać pouczenie o możliwości odwołania się przez pracownika od dokonanego wypowiedzenia do wskazanego w oświadczeniu pracodawcy Sądu Pracy, wskazanie tego sądu, a także terminu (21 dniowego), w którym pracownik może złożyć odwołanie.
Brak tego pouczenia lub wadliwe pouczenie nie powoduje, że wypowiedzenie jest niezgodnie z prawem. Jeśli pracownik nie zdąży odwołać się w odpowiednim terminie, zaś oświadczenie o wypowiedzeniu umowy złożone przez pracodawcę nie zawierało odpowiedniego pouczenia o uprawnieniach pracownika lub zawierało błędne pouczenie, pracownik może złożyć do Sądu Pracy wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania. W takich okolicznościach Sąd Pracy powinien przywrócić termin i przyjąć odwołanie złożone po upływie 7 dni od doręczenia pracownikowi oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę.
Zgodnie z przepisami prawa pracy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę powinno zostać złożone w formie pisemnej (czyli, na dokumencie opatrzonym własnoręcznym podpisem pracodawcy lub pracownika).
Forma wypowiedzenia umowy o pracę
Co ciekawe, kodeks pracy nie zastrzega formy pisemnej pod rygorem nieważności. To znaczy, że nawet jeśli oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę zostanie złożone w innej formie (np. ustnej), to jest ono ważne i skuteczne. Tzn. skutecznie doprowadzi do rozwiązania stosunku pracy. Niezachowanie formy pisemnej będzie miało jednak inne, bardzo istotne skutki. Skutki te są inne w przypadku, gdy oświadczenie składa pracownik i kiedy występuje z nim pracodawca.
Ustaliliśmy już, że jeśli pracownik lub pracodawca złoży oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę w formie ustnej, to stosunek pracy i tak ulegnie rozwiązaniu.
W przypadku pracownika nie dochowanie formy pisemnej tego oświadczenia nie niesie za sobą w zasadzie żadnych konsekwencji. Pracownik może zatem złożyć takie oświadczenie w dowolnej formie żeby skutecznie doprowadzić do rozwiązania umowy o pracę.
Zupełnie odmiennie wygląda sprawa, kiedy to pracodawca złoży oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy w innej formie, niż zastrzeżona w przepisach prawa pracy. Naruszenie przez pracodawcę przepisów o formie oświadczenia o wypowiedzenia umowy o pracę oznacza, że wypowiedzenie było bezprawne.
W takim wypadku pracownik powinien odwołać się od wypowiedzenia do sądu pracy i zażądać uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, ewentualnie przywrócenia do pracy albo odszkodowania (więcej we wpisie Czego pracownik może się domagać w odwołaniu od wypowiedzenia od umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony?). W przypadku tak ewidentnego naruszenia przepisów pracownik na pewno wygra sprawę sądową.
Warto jeszcze powiedzieć, że zdaniem Sądu Najwyższego wysłanie pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę faksem także nie spełnia wymogów formy pisemnej.
Pracodawca chcąc złożyć zgodnie z prawem oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy powinien sporządzić je na piśmie, podpisać oraz wręczyć je pracownikowi (ewentualnie wysłać pocztą). Warto zachować sobie kopię wypowiedzenia opatrzonego parafą pracownika lub dowód nadania go do pracownika za pośrednictwem poczty lub kuriera.
Chwila złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę
Wypowiedzenie umowy o pracę zostaje złożone w chwili doręczenia oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy drugiej stronie. Jeśli jest ono złożone w formie pisemnej liczy się chwili otrzymania pisma przez jego adresata. Może ono zostać doręczone osobiście drugiej stronie stosunku pracy, a także zostać wysłane pocztą czy przesyłką kurierską.
Dla skuteczności doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę wystarczy, że adresat pisma miał możliwość zapoznać się z jego treścią. Nie ma potrzeby, żeby adresat w jakiś sposób kwitował lub zgadzał się na przyjęcie wypowiedzenia itd.
Nie ma zatem znaczenia dla skuteczności wypowiedzenia, że pracownik nie odebrał z poczty wysłanego mu przez pracodawcę i awizowanego oświadczenia o wypowiedzeniu. Nie ma także znaczenia fakt, że pracownik odmówił przyjęcia oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu umowy. W takim przypadku termin do złożenia odwołania do sądu pracy biegnie od chwili, w której pracownik mógł się zapoznać z awizowaną przesyłką lub przedstawionym mu oświadczeniem o rozwiązaniu stosunku pracy.
W sytuacji kiedy pracownik odmówi przyjęcia mu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę warto, aby pracodawca opatrzył swoje oświadczenie adnotacją, że pracownik odmówił jego przyjęcia oraz podpisami świadków tej sytuacji (innych pracowników).
W przypadku, kiedy oświadczenie ma zostać wysłane drogą pocztową warto nadać je za zwrotnym potwierdzeniem odbioru (ZPO), a także jednocześnie za pośrednictwem firmy lub nawet kilku firm kurierskich.
Czy pracodawca zawsze sam decyduje o zwolnieniu?
W pewnych wypadkach rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę wymaga uzyskania przez pracodawcę zgody odpowiedniego organu lub podmiotu. Pisałem już na blogu o zasadach rozwiązania umowy o pracę z przedstawicielem związków zawodowych.
Przeczytaj również: Rozwiązanie umowy o pracę ze związkowcem
Brak wystąpienia z odpowiednim zapytaniem, a także brak zgody będzie z reguły powodował bezprawność rozwiązania umowy o pracę i powodował powstanie po stronie pracownika określonych roszczeń w stosunku do pracodawcy.
Zobacz też:
- Roszczenia pracownika w wypadku bezprawnego lub nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę
- Jakie roszczenia przysługują pracownikowi w razie bezprawnego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia?
Kiedy potrzebna zgoda?
Poniżej wskazałem większość przykładów, w których pracodawca rozpoczynając procedurę rozwiązania umowy o pracę ma obowiązek wystąpić o udzielenie zgody do określonych podmiotów:
- obowiązek uzyskania zgody organizacji związkowej na rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy, w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego (dotyczy to również pracownika-ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego);
- obowiązek uzyskania zgody organizacji związkowej na rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z przyczyn zawinionych przez pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy;
- obowiązek uzyskania zgody rady pracowników na wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi będącemu członkiem rady pracowników w okresie jego członkostwa w radzie
- obowiązek uzyskania zgody rady gminy, rady powiatu lub sejmiku województwa w przypadku rozwiązania umowy o pracę z radnym
- obowiązek uzyskania zgody Prezydium Sejmu lub Prezydium Senatu na rozwiązanie umowy o pracę z posłem lub senatorem przez okres trwania jego kadencji i dwa lata po jej zakończeniu.
- Obowiązek uzyskania zgody właściwej rady lekarskiej na rozwiązanie umowy o pracę z lekarzem pełniącym funkcję z wyboru w organach izb lekarskich przez okres sprawowania tej funkcji.
