Wykonywanie poleceń służbowych jako podstawowy obowiązek pracownika
Wykonywanie poleceń pracodawcy (poleceń służbowych) jest jednym z podstawowych obowiązków pracownika. Możliwość wydawania takich poleceń przez pracodawcę to przejaw podporządkowania pracownika, a właśnie to podporządkowanie jest podstawową cechą stosunku pracy. Podporządkowanie pracownika odróżnia umowę o pracę od umowy zlecenia, czy innych umów cywilnoprawnych.
Więcej: Cechy umowy o pracę
W związku z tym odmowa wykonania polecenia służbowego może być podstawą do udzielenia pracownikowi kary porządkowej lub rozwiązania umowy o pracę. Co więcej, w niektórych wypadkach, może skutkować nawet dyscyplinarnym zwolnieniem.
Więcej: Zwolnienie dyscyplinarne
Kiedy mamy do czynienia z poleceniem służbowym?
Musisz wiedzieć, że pojęcie polecenie służbowe, czy polecenie pracodawcy jest bardzo szerokie.
Poleceniem służbowym będzie prośba czy też zlecenie wykonania pewnej czynności w procesie pracy (np. prośba o skserowanie dokumentów, opróżnienie szafy, przewiezienia towarów).
Jako polecenie pracodawcy musisz traktować także przeniesienie Cię do innej odpowiedniej pracy na okres 3 miesięcy (więcej: Czasowe powierzenie innej pracy), zobowiązanie Cię do pracy w godzinach nadliczbowych, odwołanie Cię z urlopu wypoczynkowego, w pewnych warunkach też zmiana godzin wykonywania pracy, systemu czasu pracy, albo nawet obowiązek wykonywania pracy w innej miejscowości.
W tym trybie (polecenia służbowego) pracodawca może zobowiązać Cię do przejścia odpowiednich badań lekarskich, udzielenia określonych informacji (np. aktualnego miejsca zamieszkania, czy numeru PESEL), stawienia się w konkretnym miejscu w konkretnym celu (np. w biurze przełożonego w celu odebrania wypowiedzenia umowy o pracę).
Co istotne, polecenie służbowe może zostać wydane w każdej formie. Nie tylko w drodze pisemnego zarządzenia, czy maila, ale także ustnie.
Odmowa wykonania polecenia służbowego – czy w ogóle jest możliwa
Tak, są przypadki, w których pracownik może – bez konsekwencji – odmówić wykonania określonych poleceń służbowych. Co oczywiste dotyczy to poleceń sprzecznych z prawem.
Mam tutaj na myśli po pierwsze polecenie zachowania się sprzecznego z prawem (np. naruszenia nietykalności osobistej czy naruszenie godności osobistej innego pracownika). W takim przypadku pracownik nie tylko może, ale i powinien odmówić wykonania takiego polecenia. Co ciekawe bezrefleksyjne i bezkrytyczne wykonywanie takich poleceń przełożonego może być powodem do rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem, w tym również w trybie dyscyplinarnym.
Sprzeczność z prawem polecenia służbowego zachodzi również wtedy, kiedy pracodawca wymaga od pracownika czegoś, do czego nie ma prawa. Np. chce czasowo przenieść go do wykonywania innej pracy, ale poniżej jego kwalifikacji, albo wyznacza mu zadanie, które nie wynika z jego umowy o pracę.
Właśnie to są najbardziej sporne sytuacje. Pracownik odmawiając wykonania takiego polecenia ryzykuje zwolnienie z pracy. Dopiero po odwołaniu się do sądu pracy, pracownik będzie mógł udowadniać, że nie miał obowiązku wykonać tego polecenia pracodawcy i żądać odszkodowania lub przywrócenia do pracy.
Nie mniej sprawa sądowa to koszty i stresy. Czy to znaczy, że masz zacisnąć zęby i wykonać takie polecenie? Absolutnie nie. Właśnie po to piszę tego bloga, żebyś wiedział co wtedy robić i jak się bronić.
Więcej:
