W odróżnieniu rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem i bez wypowiedzenia, od zawartego porozumienia nie można odwołać się do sądu pracy.
Nie oznacza to, że nie można podważać przed sądem zawartego porozumienia, ale jest to dużo trudniejsze.
Pracownik może udowodnić, że zawarte porozumienie jest np. nieważne, albowiem podpisując je działał w stanie wyłączającym swobodne lub świadome wyrażenie woli (np. był chwilowo niepoczytalny).
W tym kontekście warto wskazać, że zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, nie można w tym celu powoływać się na brak poczytalności spowodowany faktem zdenerwowania towarzyszącego rozwiązaniu umowy o pracę.
Brak świadomości lub swobody może być spowodowany chorobą psychiczną lub np. być związany z zażywaniem silnych leków przez pracownika.
Istnieje również możliwości uchylenia się przez pracownika od zawartego porozumienia.
Możliwość taka powstaje wówczas, gdy pracownik podpisując porozumienie działał pod wypływem błędu lub groźby.
Typowym przykładem błędu jest sytuacja, w której pracownica nieświadoma swojej ciąży podpisuje porozumienie w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę.
Z kolei z działaniem pod wpływem groźby będziemy mieli do czynienia, gdy pracodawca zmusza pracownika do podpisania porozumienia grożąc mu dyscyplinarnym rozwiązaniem umowy o pracę. Wielokrotnie spotkałem się z ofiarami takiego postępowania pracodawcy. W tego typu sprawach z reguły istnieją bardzo poważne trudności dowodowe, które zwykle zniechęcają pracowników do procesu.
Należy pamiętać, że pracownik musi złożyć oświadczenie o uchyleniu się od porozumienia rozwiązującego umowę o pracę w odpowiednim czasie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
Skutki podważenia porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę
Jeśli pracodawca zgodzi się z pracownikiem i uzna, że zawarte porozumienie było nieważne lub też, że pracownik skutecznie się od niego uchylił, pracownik może powrócić do pracy. Często bezsporne są sytuacje, w których do zawartego porozumienia uchyla się pracownica w ciąży.
W przeciwnym wypadku, pracownik winien wytoczyć odpowiednie powództwo do sądu pracy. Wygrana w trudnym procesie sądowym dotyczącym podważenia porozumienia będzie skutkować ustaleniem, że stosunek pracy trwa nadal pomimo zawartego porozumienia.
Jeśli wraz z rozpoczęciem sporu pracownik zgłosi pracodawcy gotowość do pracy (przecież wg niego porozumienie jest nieskuteczne, wobec czego umowa o pracę nadal obowiązuje) po wygranym procesie będzie mógł żądać wypłaty wynagrodzenia za czas trwania procesu jak za przestój, którego przyczyny pozostają po stronie pracodawcy.
